Nałkowska 1. v. Bickowa, 2. v. Stefanowiczowa Hanna (1888–1970), rzeźbiarka. Ur. 18 I w Warszawie, była córką Wacława Nałkowskiego (zob.) i Anny z Šafranków, siostrą Zofii Nałkowskiej (zob.). Ukończyła pensję Emilii Pankiewiczówny. W okresie rewolucji 1905 r. należała wraz z matką do sympatyków Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy (SDKPiL), prowadziła zbiórkę pieniędzy na partię. Uczyła dzieci działaczy robotniczych, a także dzieci chłopskie w domu Nałkowskich na Górkach pod Warszawą (za tę działalność dostała odznaczenie w 25-lecie walki o szkołę polską w r. 1930). Po ukończeniu pensji przeszła przez dwuletnią szkołę przy Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej, gdzie uczyła się rzeźby u Teodora Skoniecznego i uczęszczała na kursy kompozycyjne do Szkoły Słupskich w Warszawie. Chodziła na wykłady architektury, perspektywy, anatomii, filozofii (u prof. Władysława Tatarkiewicza), ekonomii politycznej i socjologii oraz pobierała prywatnie naukę rysunku w pracowni prof. Adolfa Edwarda Hersteina. W r. 1916 wstąpiła do warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, w której uczyła się malarstwa u prof. Edwarda Trojanowskiego, Stanisława Lentza i Karola Tichego, a rzeźby u Xawerego Dunikowskiego i Edwarda Wittiga. Studia artystyczne uzupełniała za granicą, najpierw we Włoszech, gdzie we Florencji wprawiała się w technice rzeźbienia w marmurze, z kolei zaś we Francji, będąc w l. 1929–30 w Paryżu uczennicą M. A. Gimonda, Ch. Despiau i J. Bernarda, przy czym naukę kucia w kamieniu pobierała u hiszpańskiego rzeźbiarza M. Hernandeza, a cięcia w drzewie u duńskiej rzeźbiarki A. Noack. Mieszkała stale w Warszawie. Od r. 1924 była żoną Maksymiliana Bicka, wysokiego urzędnika w Polskim Monopolu Tytoniowym. Używała wtedy przeważnie podwójnego nazwiska Nałkowska-Bickowa.

N. specjalizowała się w realistycznej rzeźbie monumentalnej i portretowej, którą uprawiała w gipsie, brązie, żeliwie, marmurze, granicie i drzewie. Obok pracy twórczej, udziału w wystawach i konkursach oraz projektowania pomników prowadziła w swej pracowni przy ul. Nowy Świat 30 kursy rzeźby koncesjonowane przez władze ministerialne. Udzielała się społecznie w organizacji życia artystycznego: do r. 1939 była członkiem Zarządu Związku Rzeźby i należała do grupy artystów «Blok». Swe rzeźby wystawiała wielokrotnie w salach Tow. Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP), gdzie debiutowała w r. 1913, pokazując rzeźbę Helenka (zachowaną w posiadaniu rodziny Zahrtów w Adamowiźnie pod Grodziskiem), tam także miała dwie wystawy indywidualne (1922, 1931) w Związku Zawodowym Artystów Plastyków (ZZAP) w Warszawie (1927, 1928) i Instytucie Propagandy Sztuki (IPS, 1935, 1937), w mniejszych galeriach na terenie Warszawy, ponadto w Poznaniu, Łodzi, Lublinie, Lwowie, w Galerii Zaka w Paryżu (1930), w Salonie Wiosennym (1930) i Salonie Jesiennym (1931) w Paryżu, w Muzeum Jeu de Pomme w Paryżu (1937), na Światowej Wystawie w Nowym Jorku (1939) i in. W konkursie TZSP pt. «Polonia» w r. 1916 N. otrzymała pierwszą nagrodę za rzeźbę Bojownik, która później została umieszczona w gmachu Sejmu; drugi jej odlew znajduje się na grobowcu rodzinnym Nałkowskich na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. W r. 1937 na Wystawie Światowej w Paryżu została odznaczona medalem za Medalion Wacława Nałkowskiego wykonany z okazji Międzynarodowego Zjazdu Geografów (1934) i za rzeźbę Ewa (w zbiorach Muz. Narod. w W.). Z dorobku N-iej sprzed r. 1939 zachowało się niewiele; ponad 40 prac przepadło w czasie wojny w Warszawie, m. in. rzeźby: Siłacz, Dziewczyna siedząca, Charcica, Tancerka Ruth Sorel, Tors, Akt, portrety i popiersia Stefana Żeromskiego, Ewy Szelburg-Zarembiny, Waleriana Łukasińskiego, Józefa Montwiłła-Mireckiego, projekty pomników Adama Mickiewicza, Jana Władysława Dawida, Montwiłła-Mireckiego (dla Siedlec), Stefana Okrzei, płaskorzeźba Przysięga; ocalała m. in. brązowa płaskorzeźba na pomniku poświęconym poległym w pierwszej wojnie światowej w Dąbrowie Tarnowskiej (odsłonięty w r. 1930). W czasie drugiej wojny światowej, gdy mąż N-iej M. Bick został ewakuowany (w r. 1939) do Francji (gdzie w r. 1941 popełnił samobójstwo w Lyonie), N. zamieszkała ponownie z matką i siostrą Zofią, prowadząc wraz z nimi sklep tytoniowy.

Po r. 1945 N. mieszkała przez kilka lat w Łodzi. W r. 1952 poślubiła lekarza Zygmunta Stefanowicza. Używała wówczas obu nazwisk: Nałkowska-Stefanowicz. W r. 1953 wróciła do Warszawy. Pracowała (1947) nad projektem monumentalnego pomnika Stu Straconych dla Zgierza (niezrealizowanym), ponadto wyrzeźbiła (wspólnie z L. Heringiem) pomnik działaczki komunistycznej Władysławy Bytomskiej i wiele innych prac, jak Rytm (wyróżniona na konkursie przedolimpijskim 1948) i Prząśniczka (zakup Min. Kultury i Sztuki), pomnik Zofii Nałkowskiej w Alei Zasłużonych na cmentarzu wojskowym na Powązkach (1959), popiersie Wacława Nałkowskiego do audytorium jego imienia w Uniw. Warsz. (1961), Głowa dziewczyny, Głowa chłopca, Głowa Antoniego Bolesława Dobrowolskiego, portret Władysława Tatarkiewicza, Jana Brzechwy oraz kilka płaskorzeźb portretowych na cmentarzach warszawskich i tablica pamiątkowa prof. Antoniego Leśniowskiego w Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie, trzy posągi religijne w kościele garnizonowym w Łodzi i posąg Madonny w kościele w Bełchatowie. W r. 1958 brała udział w wystawie «Rzeźba warszawska 1945–1958» w TZSP, w r. 1960 w wystawie «Rzeźba polska 1945–1960» tamże. W r. 1963 odbyła się wystawa zbiorowa prac N-iej w Kordegardzie. Prace N-iej znajdują się w Warszawie w Muzeum Narodowym, w Muzeum Ziemi, w Muzeum Literatury oraz w zbiorach prywatnych we Francji i w NRD. N. zmarła w Warszawie 24 IX 1970, została pochowana na cmentarzu Powązkowskim.

N. była dwukrotnie zamężna: pierwszy raz w r. 1924 poślubiła Maksymiliana Bicka (1882–1941), po raz drugi wyszła za mąż w r. 1952 za Zygmunta Stefanowicza (1876–1955).

Nie ocalał żaden z portretów N-iej, które wykonali: Herstein, Wiłkomirski, Lewandowski, Stabrowski; – Grajewski, Bibliografia ilustracji; Pol. Bibliogr. Sztuki, I; Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (Uzupełnienia), (fot.); Słownik artystów plastyków, W. 1972; II Międzynarodowa Wystawa Plastyczek zorganizowana przez Międzynarodowy Komitet Sztuk Pięknych, IPS, W. 1934; Les Femmes artistes d’Europe exposent au Musée du Jeu de Pomme Paris, Février 1937; Official Catalogue of the Polish Pavilion at the World’s Fair in New York 1939; V Salon Zimowy IPS, W. luty 1935; Przewodnik po wystawie TZSP nr 66 (…) Wystawy Zbiorowe Prac: Bronisława Bartla, Hanny Nałkowskiej-Bickowej, W. 1931; Salon „Bloku”, IPS, W. 1936; Wiercińska, Katalog prac TZSP; Przewodnik po Warszawie, Pod red. R. Fleszarowej i J. Kołodziejczyka, W. 1938 s. 254; – Piwocki, Hist. Akad. Sztuk Pięknych w W.; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Trybowski I., Zabytki sztuki powiatu dąbrowskiego, w: Dąbrowa Tarnowska. Zarys dziejów miasta i powiatu, W.–Kr. 1974 s. 749; Wallis M., Sztuka polska dwudziestolecia, W. 1959; Wiercińska, Tow. Zachęty; – Nałkowska Z., Dzienniki W. 1975–6 I–II; „Dzien. Poranny” 1937 nr z 9 V; „La Femme Polonaise” T. 1–2: 1937 nr 1; „Gaz. Kaliska” 1939 nr z 16 I; „Gaz. Pol. w Paryżu” 1930 nr z 9 IV, 1931 nr z 10 IX; „Kur. Czerwony” 1930 nr z 21 V, 1931 nr z 1 IX, 1932 nr z 14 I; „Kur. Pol.” 1928 nr z 17 VI; „Kur. Popularny” 1948 nr z 24 XI; „Nowa Kult.” T. 11: 1950 nr 34; „Nowiny Liter.” 1948 nr z 16 V; „Odrodzenie” 1949 nr 2, 49; „Pion” 1936 nr 14, 1937 nr 21; „Pol. Zbrojna” 1935 nr z 14 II; „Polonia Nova” (Paryż) 1930 nr z 28 V; „Przegl. Artyst.” R. 5: 1929 nr 5–6; „La Revue Moderne” 1930 nr z 15 XII; „Robotnik” 1939 nr z 15 I; „Sfinks” 1913 z. 72 s. 525; „Stolica” 1958 nr z 6 IV; „Sztuki Piękne” 1931 s. 391, 476, 1932 s. 206; „Świat” 1914 I półr. nr 1, II półr. nr 50, 1915 I półr. nr 1, 20, 22, 1916 nr 44, 53, 1918 nr 13, 1930 II półr. nr 31, 1932 I półr. nr 40, 1937 nr 7; „Tyg. Ilustr.” 1916 I półr. s. 514, 1928 I półr. s. 7, 1931 II półr. s. 731, 1937 I półr. nr 21 s. 406; „Wiad. Liter.” 1937 nr z 30 V; „Życie Warsz.” 1970 nr z 27–28 IX, nr 231.

Ignacy Trybowski